Οι αρχαίοι Αρκάδες
από το Λύκαιον Όρος
ίδρυσαν την αποικία Λύκαπρο
στην Ισπανία,
στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος!
Η πόλη του Οδυσσέα στην Ανδαλουσία
και το Μιθραίον στην αρχαία ελληνική πόλη
Λύκαπρο Ισπανίας!
Του Γιώργου Λεκάκη

Η περιοχή του ποταμού Κάπρου της Τουρδητανίας Ανδαλουσίας[1] της Ισπανίας, με κέντρο την πόλη Cabra / Κάμπρα (< κάπρος[2]) κατοικήθηκε από την Μέση Παλαιολιθική εποχή. Τα αρχαιολογικά ευρήματα στα πολυάριθμα σπήλαια στα γύρω καρστικά βουνά είναι πολλά. Στην περιοχή κατοικούσαν οι Τουρδητανοί[3], οι Ανδαλουσιανοί απόγονοι της ελληνικής πόλεως Ταρτησσού. Σπουδαία αγορά και εμπορική πόλη.

Γύρω από τον αστικό πυρήνα, υπάρχει η αρχαία Νεκρόπολις La Beleña, όπου έχουν βρεθεί προϊστορικά αντικείμενα, που χρονολογούνται πριν από 5.300 χρόνια, όπως ένα είδωλο, καθώς και διάφορα ανθρώπινα λείψανα…

Η Λύκαπρος ήταν πολυάνθρωπος πόλη με «θαύματα» από την γνώση και τον πλούτο. Ιδρύθηκε από τους Τουρδίτες / Τουρδητανούς[3]. Οι αρχαίοι Έλληνες έκτισαν έναν μεγαλοπρεπή ναό αφιερωμένο στην θεά Τύχη, που εν συνεχεία υιοθετήθηκε από τους Ρωμαίους, και έναν ναό αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα.


Η Λύκαπρος μας παραπέμπει στο Λύκαιον της Αρκαδίας και τους φιλαπόδημους Αρκάδες, τους γιους του βασιλιά Λύκου, που ξεχύθηκαν σε όλην την ανθρωπότητα. Και όντως! Λύκαπρος και Λύκαιον είναι στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος:
- ΛΥΚΑΠΡΟΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ 37° 28′ N, 4° 26′ W

- ΛΥΚΑΙΟΝ ΑΡΚΑΔΙΑΣ 37°27′25″N 21°58′30″E

Σε ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2000 και 2001, στα μεσαιωνικά τείχη της πόλης, ανακαλύφθηκαν προγενέστερες φάσεις. που χρονολογούνται από τον 7ο αι. π.Χ. την «ανατολίτικη περίοδο» της Ισπανίας.

Στη ρωμαϊκή εποχή, η πόλη παραφράσθηκε σε Licabrum (> και Igabrum, Egabro). Τον 3ο αιώνα π.Χ., ενεπλάκη σε μια εξέγερση κατά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας!!! Ήταν ένα καλά προστατευμένο οχυρό, oppidum, και πολυτελές. Την πολιόρκησε και την κατέλαβε ο Ρωμαίος στρατηγός Γάιος Φλαμίνιος.

Υπήρχε υδραγωγείο μήκους 8 χλμ., το οποίο κατασκευάσθηκε στα ρωμαϊκά χρόνια.


Τώρα ευρέθη και ένα ιερό αφιερωμένο στον θεό Μίθρα των Περσών, στην λεγόμενη «Villa del Mitra», από ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, το Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης και το Πανεπιστήμιο της Κόρδοβα. Η έπαυλις χρονολογείται στον 1ο αιώνα μ.Χ. Ανακαλύφθηκε την δεκαετία του 1970 και επήρε το όνομά της από ένα γλυπτό του 2ου αιώνα μ.Χ. που εικόνιζε τον θεό Μίθρα, στην γνωστή θεματογραφία του να θυσιάζει έναν ταύρο(***). Ο Μίθρας της Κάμπρας / Mitra de Cabra είναι το μόνο γλυπτό με τον θεό Μίθρα που βρέθηκε στην Ιβηρική Χερσόνησο! Είχε ανακαλυφθεί στο ίδιο σημείο περίπου 20 χρόνια ενωρίτερα. Η έπαυλις διέθετε αυλή με λιμνούλα, δωμάτια με μωσαϊκό δάπεδο και σύστημα υποδαπέδιας θέρμανσης. Το Μιθραίον / Mithraeum κατασκευάσθηκε στην έπαυλη τον 2ο αιώνα μ.Χ. και ανακαινίσθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα. Πολλά σκαλοπάτια κατεβάζουν από την στενή είσοδό του σε ένα ορθογώνιο δωμάτιο διαστάσεων περίπου 7 Χ 2,5 μ. Δύο πέτρινοι πάγκοι πλαισιώνουν τους τοίχους. Τα μέλη της λατρείας θα κάθονταν στα παγκάκια κατά την διάρκεια των εορτών και των τελετουργιών. Θραύσματα οστών χοίρου(*), πουλιού και κουνελιού[4] βρέθηκαν στο πάτωμα.

ΠΗΓΗ: Fr. Aton «1,800-Year-Old Sanctuary to Mithras Uncovered by Archaeologists in Spain», ArtNews, 7.2.2023. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.2.2023.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Ηρόδοτος, Λίβιος (Ab Urbe Condita Libri, 34, 19 και 34, 17), Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Στράβων.

- G. Fernández, Fr. José «Los turdetanos en la historia: análisis de los testimonios literarios grecolatinos», εκδ. Gráficas Sol, S.A.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Αξίζει να σημειωθεί το πέρασμα του Οδυσσέα από την περιοχή που μνημονεύεται με την ίδρυση πόλεως με το όνομα Οδύσσεια. Η Οδύσσεια της Ιβηρικής ευρίσκετο στην αρχαία Τουρδητανία στα ορεινά της θρακικής αποικίας Άβδηρα (> Adra). Υπήρχε ναός της θεάς Αθηνάς με αφιερώματα από ναυτικούς. Ίσως είναι παραφρασμένα η σημερινή κωμόπολη Ugíjar της Γρανάδας, κοντά στην Αλμερία. Ή η Λόχα (Loja), επίσης της Γρανάδας, ή κοντά στην Σεβίλλη. - ΠΗΓΕΣ: Αρτεμίδωρος(**) Εφέσιος, Ασκληπιάδης Μυρλεανός, Ποσειδώνιος, Στράβων (Γεωγραφικά, βιβλίο Γ΄,2.13).

Άλλη πόλη ιδρυθείσα από τον βασιλιά της Ιθάκης στην Ιβηρική είναι η Λισσαβών (Ουλισσαβών = πόλις του Οδυσσέα / Ulysses) στην Λουζιτανία, νυν Πορτογαλία.

(**) Elícegui El. G. «El nuevo Papiro de Artemidoro y la interpretación arcaizante del Geógrafo», στο «Koinòs lógos: homenaje al profesor José García López», επιμ. Mariano Valverde Sánchez, Esteban Antonio Calderón Dorda, Alicia Morales Ortiz, τ. 1, 2006.

[2]  Ο κάπρος αποδίδεται

- άλλοτε ως αγριόχοιρος(*),

- άλλοτε ως άγριος ταύρος(***) (τον οποίο δαμάζει και καβαλάει ο Μίθρας και εν τέλει τον θυσιάζει) και

- άλλοτε ως αγριοκάτσικο (λατ. capra), ζώο που εικονίζεται στο σήμα της Cabra.

[3] Θεωρούσαν τους εαυτούς τους κληρονόμους της Ταρτησσού! Ομιλούσαν μια γλώσσα στενά συνδεδεμένη με την ταρτησσιακή γλώσσα. Απολάμβαναν μια «πολιτισμένη κυριαρχία» υπό τον Έλληνα βασιλιά, Αργανθώνιο, ο οποίος υποδέχθηκε Φωκαείς αποίκους, τον 5ο αιώνα π.Χ. μετά την Ναυμαχία της Αλαλίας. Οι Τουρδητανοί είχαν γραπτό νομικό κώδικα και χρησιμοποιούσαν Ίβηρες μισθοφόρους για τους πολέμους τους εναντίον της Ρώμης! Ήταν ο πιο πολιτισμένος λαός στην Ιβηρική. Ζούσαν σύμφωνα με τα ελληνικά (και όχι ελληνορωμαϊκά) πρότυπα.

Ζούσαν στην κοιλάδα του ποταμού Γκουανταλκιβίρ (που οι Τουρδητανοί τον αποκαλούσαν με δύο ονόματα: Κέρτις και Ῥέρκης. Οι Ρωμαίοι αργότερα τον είπαν Βαίτη / Baetis και την ρωμαϊκή επαρχία Βαιτική / Hispania Baetica. Είναι η σημερινή νότια Ισπανία.

[4] Γλυπτό που εικονίζει «παιδί με λαγό», ελληνικής τεχνοτροπίας του 2ου αιώνα, θα δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Cabra.