Αρχαιολογία

Τι σόϊ «Επιστήμη» είναι αυτή η οποία μετράει το κατ’ εξοχήν γνωστικό της αντικείμενο, με μέτρα ακατάλληλα; Όλα τα αρχαία Ιερά καθιδρύματα, και τουλάχιστον αυτά, έχουν ανεγερθεί με μετρικές τιμές υποπολλαπλάσια της Κοσμικής Αρμονίας. Προσωπικό παράδειγμα ο υπερμεγέθης ναός του Διός Βασιλέως στην Λειβαδιά, που οικοδομήθηκε κάτω από το βάρος ενός απαρέγκλιτου και δεινού σε πιθανότητα παρέκκλισης από τον εργώνη (εργολάβο) Ιερού Κανόνος.
Μετά την ανασκαφή δόθηκαν οι εξής διαστάσεις: σηκός διαστάσεων 46Χ22,6μ. η διάμετρος των σπονδύλων(!) των κιόνων προσδιορίστηκε σε 1.6 – 1.7μ .(!!!)
Ένα δεύτερο παράδειγμα, η Θόλος της Επιδαύρου: “Η μέγιστη διάμετρος στο επίπεδο των θεμελίων, είναι 21,85 μ. Η διάμετρος στον Στυλοβάτη, 20,45, και η διάμετρος του Σηκού, 14,65” (!!!)
“Η Αθηναϊκή Θόλος μετρήθηκε με διάμετρο 18,32 μ.” (!!!)
Αλλά αυτά τα Ιερά Οικοδομήματα επανατονίζεται ότι ιδρύθηκαν με πρότυπα μέτρα Κοσμικής Αρμονίας. Ιδρύθηκαν εναρμονιζόμενα στο τελειότερο δημιούργημα της Φύσης.

Τον Άνθρωπο. Στην κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν, πόδια, πήχεις, παλάμες, δάκτυλοι. Μήπως κάπου παρουσιάζεται έλλειμμα Ορθής, ή έστω Ορθότερης Αρχαιογνωσίας; Μήπως θα έπρεπε αυτά τα Ιδρύματα να μετρώνται σε μέτρα προσήκοντα; Πώς αλλιώς άραγε θα αποκαλυφθεί η όποια εντελέχεια που ασφαλώς μεταφέρουν;

ΘΟΛΟΣ ΔΕΛΦΩΝ

( χώρος μύησης )


«..και θύουσιν οί όσιοι θυσίαν άπόρρητον
έν τώ ίερώ του Άπόλλωνος έν Δελφοίς..»
Πλούτ.365 



Ένα από τα πλέον άγνωστης και χρήσης, αλλά και αποστολής αρχαιοελληνικά μνημεία, είναι και ο (η) Θόλος των Δελφών, η πασίγνωστη σήμερα Ροτόντα.
Σε μια πρώτη ερμηνευτική προσέγγιση, και με γνώμονα το κυκλικό της σχήμα, ένα πρώτο, πολλά υποσχόμενο δεδομένο που προκύπτει, είναι πως ίσως εδώ να πρόκειται η συμβολική αντικατάσταση της αρχαιότερης καλύβης ή σκηνής.
Μιάς μαρτυρημένης σε σχετικά κείμενα Σκηνής ή Καλύβης, που περιγράφεται ότι παραδοσιακά εκ περιτροπής νέμονται στους Δελφούς, τόσο ο Απόλλωνας όσο και ο Διόνυσος. Το προτεινόμενο όπως ήδη προειπώθηκε, γίνεται υποθέσιμο από το κυκλικό σχήμα του Θόλου, που ασφαλώς σε αρχιτεκτονική έκφραση, διαιωνίζεται με μια κατασκευαστική γραμμή και έναν ρυθμό, πως κάποιο φυσικό πρότυπο αναπαρά-γοντας αντιγράφει, και συγχρόνως με τον μαρμάρινο όγκο του, «κάτι θέλει να διηγηθεί».


Προφανώς το υποκατάστατο σχήμα μιας αρχαιότερης καλύβης, ή Σκηνής που βρισκόταν παλαιότερα εκεί ακριβώς.
Η Θόλος δεν έτυχε μέχρι σήμερα κάποιας έστω ικανοποιητικής ερμηνείας, σχετικά με την καταβολή και τον προορισμό της. Στα Ομηρικά Έπη δίνεται μια πληροφορία, που δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Περιγράφεται ως ένα οικοδόμημα κυκλικό με κωνική στέγη που βρισκόταν στο μέσο της εσωτερικής αυλής των μεγάρων. Ωστόσο, και παρά το ότι τίποτα δεν προδίδει, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, ένα κάποιο είδος, ή προϊόν θρησκευτικού ακολούθου, είναι δυνατόν να οδηγηθεί κάποιος στην ορθή εκτίμηση της σημασίας του, από μια πολύ μικρή λεπτομέρεια. Η περιβόητη Θόλος της Επιδαύρου, και ειδικά αυτή, ονομάζεται σε κάποιον πάπυρο Θυμέλη. Οι επιμελητές της Επιδαυρίας Θόλου, ονομάζονται Θυμελοποιοί. Από αυτό το σημείο ο θόρυβος της ασάφειας και των υποθέσεων κοπάζει. Η διασάφηση της Θόλου ως Θυμέλης αποκαλύπτει την άγνωστη ιδανική σχέση που είχε - ή έστω πρέπει να είχε αυτό το διώνυμο. Το, Θυμέλη, δεν είναι παρά ένα άρρητο κατά κάποιον τρόπο όνομα της Θόλου, αφού όλα δείχνουν, ότι το οικοδόμημα αυτό είναι η “συνέχεια” μιας κατασκευής που υποκειμενικά προτάθηκε, ότι εικονίζεται στην παράσταση που φέρει η σφενδόνη χρυσού μυκηναϊκού δαχτυλιδιού, από τον λακκοειδή τάφο των Μυκηνών αριθμ.91

(Θυμέλη, περιγράφεται ως τόπος ορισμένος για την τέλεση θυσιών. «..έφ ού έκαίοντο αί πρός τούς θεούς προσφοραί..» Είναι βωμός και θυσιαστήριον. Ο Ευριπίδης στην Ηλέκτρα 713 επιβεβαιώνει την Θυμέλη ως ιδιαίτερο χώρο - τόπο με ιερή σημασία.
Μ’ αυτή την ιδιότητα υπογραμμίζεται ως έδος και σηκός. Θυμέλη λεγόταν και ο κατασκευασμένος βωμός στο κέντρο της ορχήστρας του Διονυσιακού θεάτρου.)

Ένα δεύτερο στοιχείο αξιολόγησης του αινιγματικού Δελφικού Θόλου, σχετικό με την καταγωγή και βεβαίως την άγνωστη έως τώρα χρήση του, προέρχεται άμεσα, από την μελέτη και έρευνα, ενός όμοιου πρόδρομου κυκλικού σχήματος, με χρηστική παρουσία, που εικονίζεται σε παραστάσεις χρυσών μινω-μυκηναϊκών δαχτυλιδιών. Όπως θα φανεί στην συνέχεια, ο τωρινός μνημειώδης δελφικός Θόλος, έχει καταγωγή από το ένδοξο και ηρωικό παρελθόν, δηλ. την μινω-μυκηναϊκή εποχή. Σε τρείς τουλάχιστον από τις εύγλωττες περιπτώσεις, που εξετάζονται στην συνέχεια ο μνημειώδης Θόλος, εικονίζεται με αδιαμφισβήτητη πιστότητα.


Τα πρώτα κυκλικά Βακχεία
Το πρώτο από αυτά τα χρυσά δαχτυλίδια που με αρκετή βεβαιότητα θα οδηγήσει στην αποκρυπτογράφηση του Θόλου, είναι φιλοτεχνημένο με παράσταση ευδιάκριτης Βακχείας, και προέρχεται από τις Μυκήνες,. Είναι, ή ήταν γνωστό ως «το δαχτυλίδι του Βερολίνου».
(Δεν βρέθηκε σε επίσημη ανασκαφή, και ήταν έκθεμα του Μουσείου του Βερολίνου. Αργότερα υποστηρίχθηκε ότι ήρθε σε φώς στον λακκοειδή τάφο των μυκηνών αριθμ.91. Τώρα εκτίθεται στον Εθνικό μας Μουσείο.)



Το χρυσό δαχτυλίδι των Μυκηνών
Αξιοπρόσεκτη είναι η βάση - κατασκευή από την οποία εξέρχεται το φυτό της τελετής, η οποία έντεχνα αποδίδεται με σχήμα κυκλικό.


Με επιδίωξη λοιπόν την πληρέστερη κατανόηση της Θρησκευτικής Σκηνής που έχει χαραχθεί αρνητικά στην σφενδόνη, αφού το δαχτυλίδι δεν ήταν απλό κόσμημα, αλλά μια γνήσια χρηστική σφραγίδα, ακολουθούν μερικά σχετικά αποσπάσματα από μιαν εκτενέστερη μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από 20 περίπου χρόνια.
«Η βασική έννοια της παράστασης είναι η Θυρσοτίναξη. Το προτεινόμενο συμπεραίνεται από την γλαφυρή Φαινομενολογία της εικόνας. Στο αριστερό τμήμα της σφενδόνης διακρίνεται ένας λάτρης που κρατάει σθεναρά από το στέλεχος ένα ευμέγεθες φυτό, το οποίο τινάζει. Από την πράξη αυτή προκαλείται ένα χεύμα, ένα χύσιμο ανθών , και μάλιστα όπως παραστατικότατα έχει αποδοθεί, καταρρέει πάνω στον αυχένα του Θυρσο- τινάκτη. Για το ότι το αντικείμενο είναι ένα είδος φυσικού Θύρσου, και μια επισυμβαίνουσα καταρροή ροδόφυλλων, εκτός από τις εύγλωττες φιλολογικές μαρτυρίες στον Ευριπίδη, τον Πίνδαρο, αλλά και στο σωζόμενο απόσπασμα από τον διθύραμβο του Πρατίνα, με απόλυτη πιστότητα διακρίνεται στην όμοια παράσταση που έχει χαραχθεί, σ’ ένα άλλο χρυσό δαχτυλίδι σφραγίδα, που βρέθηκε στον ασύλητο θολωτό τάφο του Βαφειού της Λακωνικής στα 1889.
Εκεί η καταρροή των ανθών, είναι εμφανέστατη. Στο προκείμενο σύνταγμα, το Φυτό της τελετής ερμηνεύτηκε ως κισσός. Ένας πεντακόρυμβος κισσός.
Η απόδοση έχει χαραχθεί με αξιοπιστία που δεν αφήνει αμφιβολίες.


Ο κισσός δείχνει να βρίσκεται φυτεμένος σε μια «κατασκευή» που έντεχνα υποβάλλεται εννοούμενη, ως κυκλική. Το παρατηρούμενο είναι πολύ σημαντικό, και κατά συνέπεια θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Οδηγεί με ασφάλεια στην γνώση, και αποκρυπτογράφηση του αινιγματικού όπως προ-ειπώθηκε, Θόλου. Συγχρόνως ένα σπουδαίο σημείο που κατά κάποιον τρόπο στάθηκε και το δυναμικότερο κλειδί μιας συνολικότερης ερμηνείας, είναι η βάσις απ’ όπου εξέρχεται, βλασταίνει, ή έστω εδράζεται το φυτό.. Η βάση λοιπόν αποτελείται από δύο επάλληλα επίπεδα, ή έστω ένα διπλό επίπεδο που οπωσδήποτε κατά το σχήμα είναι ένας κυριολεκτικός άβαξ. Με τον όρο άβαξ, εννοείται μια επίπεδη πλάκα.
Ώστε η κύρια πράξη της Θυρσοτίναξης στην παράσταση, με ασφάλεια οδηγεί στην αναγνώριση τελετουργικής Βακχείας, που επισυμβαίνει πάνω σ’ ένα κυκλικό βωμό. Επιγραμματικά.

Γίνεται ένα Βάκ-χεύμα. Ένα χεύμα από τον άβακα.


Στο σημείο αυτό, ήδη αρχίζει να υποφώσκει η διαπίστωση της καταγωγής του Θόλου των κλασσικών χρόνων. Γνωστότερες είναι οι Θόλοι της Επιδαύρου και των Δελφών. Εκείνο που παραμένει άγνωστο είναι η λειτουργία ή η χρησιμότητα αυτών των οικοδομημάτων. Ίσως η ίδια η ασάφεια να αφήνει και εύλογες εικασίες ως κτισμάτων με θρησκευτική σημασία. Γιατί άραγε το συγκεκριμένο οικοδόμημα Θόλος να στερείται περιγραφικών πληροφοριών; Γιατί τόση σιγή γύρω από τον ή την Θόλο; Μήπως λοιπόν στην πραγματικότητα υπακούει σε ιερές παρακαταθήκες;
Αν αυτό δεν συμβαίνει, αν δηλ. δεν είναι Ιερό κτίσμα, τότε πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί, σύμφωνα με τα δεδομένα που αποκομίστηκαν ως εχέγγυα από την όλη σημειολογία της χρυσής σφραγίδας με την “θρησκευτική σκηνή;” Τι άλλο μπορεί να σημαίνει: «..θόλος έστί καλουμένη και θύουσιν ένταύθα οί πρυτάνεις..» Παυσ. 1,5,1
Έτσι όπως περιγράφεται ειδικότερα: « κυκλοτερές οικοδόμημα μετά ημισφαιρικής ή κωνικής στέγης,» είναι πρόδηλο ότι «εικονικά» σε πολλά ομοιάζει με το μινω-μυκηναϊκό βακχείον που φέρεται στις παραστάσεις των δαχτυλιδιών.


Επιβεβαιωτικό όσο και εκπληκτικό παράδειγμα αποτυπώνεται στο χρυσό
«δαχτυλίδι του Μίνωα».



Στο κέντρο της λατρευτικής σκηνής, τέσσερις κίονες υποβαστάζουν μιαν υπερκατασκευή, η οποία περατώνεται με εκφορικό τρόπο. Από την κορυφή της διακρίνονται εξερχόμενοι κλάδοι ευωδιαστού φυτού, που ο μινωίτης Θυρσοτινάκτης τινάζει με βίαιη χαρακτηριστική κίνηση. Εδώ ασφαλώς συναντάται ο προπομπός των γνωστών σήμερα από αρχαιολογικές ανασκαφές και αναστηλώσεις αρχιτεκτονικών προϊόντων που ονομάζονται Θόλοι. Γνωστότεροι της Επιδαύρου και των Δελφών. Με μια απλή, με την απλούστερη διατύπωση:
Το «δαχτυλίδι του Μίνωα» μεταφέρει στο κέντρο της εικόνας την αψευδή αρχιτεκτονική καταγωγή της Θόλου των Δελφών και της Επιδαύρου. Η θέα και μόνον του οικοδομήματος αβίαστα προκαλεί την εντύπωση πως εδώ αντικρύζει κανείς την πολυσυζητημένη Ροτόντα των Δελφών!!!

Το φυτό στο δαχτυλίδι του Μίνωα δεν είναι κισσός. Εύκολα διαφοροποιήθηκε ήδη τόσο στην προκείμενη περίπτωση όσο και στο αντίστοιχο χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι, που προέρχεται από το Φουρνί Αρχανών. Το συγκεκριμένο φυτό είναι Δάφνη.





Το χρυσό δαχτυλίδι των Αρχανών

Μία επίσης αξιοπρόσεκτη λεπτομέρεια παρουσιάζει ο Βωμός, στον οποίο εδράζεται το φυτό της Δάφνης. Το σχήμα του δείχνει περισσότερο ως τελείως κυκλικό, παρά απλώς ελλειψοειδές. Κάτι που ως σήμερα δεν είχε παρατηρηθεί.

Η δάφνη έχει τις ίδιες περίπου ιδιότητες με τον κισσό, και μάλιστα είναι περισσότερο εύοσμη. Στην παράσταση έχει χαρακτηριστική παρουσία. Εικονίζεται με το ευδιάκριτο όσο και αναγνωριστικό φύλλο:

Η μινωική Δάφνη έχει φύλλο πτερόνευρο, και με κυματιστά χείλη.

Μια τελείως διαφορετική απεικόνιση από τις παραστάσεις του Κισσού, ο οποίος σε όλες τις περιπτώσεις, εικονίζεται με πιστή εικόνα σφαιρικού άνθους, περιβεβλημένου με τις μικρές απαραίτητες τελείες, που σχηματίζουν τα σέπαλα και πέταλα.
Βεβαίως η διαφορά του είδους των φυτών της τελετής δεν ενδιαφέρει άμεσα.
Το αναζητούμενο εδώ είναι η πιστοποίηση μιας Θυρσοτίναξης, μιας Βακχείας, που τελείται πάνω στους μινω-μυκηναϊκούς Βωμούς.

Τέτοιους Βωμούς ο Όμηρος τους αποκαλεί θυήεντας, δηλ. ευωδιαστούς. Τώρα γίνεται απολύτως κατανοητό, το γιατί τέτοιοι Βωμοί περιγράφονται ως ευωδιαστοί. Και η Δάφνη, αλλά και ο Κισσός, τον χρόνο της ανθοφορίας, ευωδιάζουν τόσο πολύ, που τελικά οδηγούν σε ΚΏΜΑ.

Ωστόσο όπως ήδη προτάθηκε, το άμεσο ενδιαφέρον περιορίζεται στην συλλογή στοιχείων τα οποία θα διαφωτίσουν την καταγωγή και την χρήση της Θόλου.
Η φαινομενολογία υποστηρίζει επιβεβαιωτικά την περιγραφή της Θόλου ως ενός αληθινού δραστικού Βακχείου. Άλλωστε όλα τα θρησκευτικά καθιδρύματα, ναοί, ιερά, βωμοί, κ.α. πάντα είναι εν δυνάμει σύμβολα, που με την κατάλληλη συνέργεια μεταστρέφονται σε εν ενεργεία χρηστικά Ιερά, από τα οποία προέρχεται η οποιασδήποτε αιρετή ωφέλεια του καταγινόμενου με την Ακολουθία λάτρη.

Επαναλαμβάνεται ότι άγνωστη, και ορθότερα απερίγραπτη οποιασδήποτε μαρτυρίας παρέμεινε η χρήση αυτού του αινιγματικού οικοδομήματος, ήδη από την κλασσική αρχαιότητα. Η πρόταση λοιπόν ότι αποτελούσαν ειδικούς επιμερισμένους χώρους μέσα σε επώνυμα Ιερά ή Θρησκευτικά Κέντρα, όπου στο εσωτερικό τους συνέβαιναν ιερατικές και βασιλικές μυήσεις, στο προσεγγιστικό στάδιο έρευνας ήταν μια απλή υπόθεση. Αρκετόν χρόνο αργότερα η υπόθεση επιβεβαιώθηκε.
Στην συνέχεια παρατίθεται μια συνοπτική αναφορά.
Ώστε η σημειολογία της παράστασης που φέρεται στη σφενδόνη του δαχτυλιδιού «του Μίνωα», ανάγει το εν λόγω εύρημα σε αληθινό αρχαιολογικό Θησαυρό που δίκαια συναγωνίζεται την έξοχη παράσταση με σκηνή Βακχείας των Αρχανών, και βεβαίως την επίσης ανυπέρβλητη παράσταση Θυρσοτίναξης, που κληροδότησε στους επιγενόμενους ο ευτυχώς ασύλητος τάφος του Βαφειού της Λακωνική


Αναζητώντας μια κυκλική κατασκευή, ως έδρας – βάσης του Φυτού, στο προκείμενο αναφαίνεται ένας δίχειλος και με σκοτία αμφιφορεύς.
Η συνέπεια προσαρμογής Ιερού Φυτού, το οποίο να βλασταίνει από σταθερά επαναλαμβανόμενο κυκλικό σχήμα, είναι εκπληκτική.



Θόλος = Βακχείον