ελικά, η Κνωσός ήταν όπως τη βλέπουμε σήμερα, μετά τις αρχαιολογικές αποκαλύψεις του Έβανς και την αναστήλωση του παλατιού; Είναι αυτή η μορφή της; Υπάρχουν στοιχεία τα οποία χάθηκαν, όχι μόνο εξαιτίας του χρόνου, αλλά κλάπηκαν πριν και στη διάρκεια των ανασκαφών;
Τα ερωτήματα έχουν προκύψει πολλές φορές, ενώ υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν ότι η μορφή της Κνωσού δεν ήταν όπως τη βλέπουμε σήμερα. Άλλωστε, καθώς ήταν ο γνωστός ο χώρος όπου υπήρχε, πριν καν γίνουν ανασκαφές, τμήματα από μάρμαρα (μόνο;) του αρχαιολογικού χώρου χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση κτιρίων στο Ηράκλειο. Το μέγαρο της περιφέρειας (πρώην νομαρχίας) είναι ένα από αυτά.
Στις εφημερίδες του 19ου αιώνα υπάρχουν συχνές αναφορές για τη δράση αρχαιοκαπήλων στην περιοχή. Είναι λοιπόν περίπου δεδομένο ότι πολλά στοιχεία του χώρου δεν υπήρχαν όταν ο Έβανς (ή νωρίτερα ο Μίνως Καλοκαιρινός, ο πρώτος που ανέσκαψε την Κνωσό, στα 1878) εργάστηκε στην περιοχή. Άλλωστε και οι φωτογραφίες που υπάρχουν, στις αρχές της ανασκαφής, μας δείχνουν μια πολύ διαφορετική εικόνα (ΔΕΙΤΕ: Νέες σπάνιες φωτογραφίες – Η περιοχή της Κνωσού χωράφια, τους πρώτους μήνες των ανασκαφών!).
Τα ερωτήματα γίνονται εύλογα από μια εικόνα της Κνωσού που παρουσιάζουμε σήμερα. Πρόκειται για μια χαλκογραφία που δημοσιεύτηκε στα 1850, δηλαδή μισό αιώνα πριν ο Άγγλος αρχαιολόγος εγκατασταθεί στην Κνωσό. Είναι ένα σχέδιο περιηγητή, που είχε επισκεφτεί την εποχή εκείνη το χώρο και μετέφερε, για πρώτη φορά, μια εικόνα των ερειπίων της Κνωσού. Η εικόνα αυτή είχε δημοσιευτεί αρχικά σε γερμανική έκδοση της εποχής και πραγματικά εκπλήσσει με τον τρόπο παρουσιάζει τα ερείπια της Κνωσού. Όσο κι αν δεχτούμε ότι υπάρχουν στο σχέδιο υπερβολές του άγνωστου καλλιτέχνη, δυο στοιχεία μπορεί κανείς να εντοπίσει, χωρίς να χρειάζεται να είναι αρχαιολόγος:
-Τα αγάλματα, που μοιάζουν με Καρυάτιδες
-Τους κίονες, που δεν μοιάζουν με τους γνωστούς κίονες με τους οποίες ο Έβανς αναστήλωσε την Κνωσό.
Και για μεν τους κίονες είναι πιθανό αυτή την αντίληψη να είχε ο αρχαιολόγος. Όμως τα αγάλματα υπήρχαν πράγματι; Κι αν υπήρχαν, τι έγιναν;
Σε κάθε περίπτωση, αυτή ήταν η εικόνα για την Κνωσό που μεταφέρθηκε στους Ευρωπαίους, στα μέσα του 19ου αιώνα. Και μάλλον είναι η μοναδική, μέχρι να έλθουν οι φωτογραφίες από την ανασκαφή του Έβανς, 50 χρόνια αργότερα.

Η επιχρωματισμένη χαλκογραφία, όπως δημοσιεύτηκε στα 1850

Η σελίδα από τη γερμανική έκδοση στην οποία δημοσιεύτηκε