Ήταν την άνοιξη του 1998, όταν κάποιος από την παρέα υποχρεώθηκε να παραμείνει για διάστημα δέκα περίπου μηνών στη Ρόδο. Ενοικίασε ένα ήσυχο διαμέρισμα σε μια απόμερη γωνιά της πόλης, και άρχισε, παράλληλα με τις λοιπές του ασχολίες, να εξερευνά και τις ομορφιές του νησιού. Το διαμέρισμα διέθετε ένα βολικό μπαλκόνι με άπλετη θέα προς τη θάλασσα, και αρκετές βραδιές ο κάτοικος του συνήθιζε να κάθεται εκεί, πίνοντας το ποτό του και απολαμβάνοντας τη θέα αυτή.

Ήταν κατά το καλοκαίρι, όταν παρατήρησε για πρώτη φορά ένα περίεργο φαινόμενο, κοιτάζοντας προς τη θαλάσσια περιοχή μπροστά από τη συνοικία της πόλης που ονομάζεται "Καρακόνερο". Επάνω στο σκούρο φόντο της νυκτερινής θάλασσας διαγραφόταν αχνά μια λευκοκίτρινη κουκκίδα φωτός που διέτρεχε τον ορίζοντα με μεγάλη ταχύτητα και σε ευθεία γραμμή. Μια προσεκτική ματιά απέκλεισε αμέσως το ενδεχόμενο το φως αυτό να προερχόταν από κάποιο μακρινό αεροπλάνο και το μάτι να μπερδευόταν, συγχέοντας τον σκοτεινό ορίζοντα του ουρανού με τον ακόμη πιο σκοτεινό ορίζοντα της θάλασσας. 'Αλλωστε, η ταχύτητα κίνησης του φωτός ήταν τέτοια ώστε υπερέβαινε κατά πολύ την όποια φαινομενική ταχύτητα οποιουδήποτε απόμακρου αεροπλάνου, πολιτικού ή μαχητικού, ενώ η απουσία κάθε θορύβου απέκλειε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Αν μη τι άλλο, δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι το περίεργο αυτό φως βρισκόταν κοντά στο επίπεδο της θάλασσας. Το ενδεχόμενο το φως να προερχόταν από κάποιο ταχύπλοο ή άλλο σκάφος ήταν εξίσου απίθανο, αφού, με υπολογιζόμενη απόσταση παρατήρησης περί τα τρία χιλιόμετρα, κανένα κρις κραφτ δε θα μπορούσε να πλησιάσει καν τη φαινομενική ταχύτητα κίνησης της φωτεινής εκείνης κουκκίδας, ενώ η θάλασσα δε φαινόταν ν' αφρίζει καθόλου στο διάβα της, και υπήρχε πάντα και η έλλειψη του παραμικρού ήχου.

Το θέαμα αυτό επαναλήφθηκε αρκετές φορές και το μοτίβο ήταν πάντα το ίδιο. Κατά ακανόνιστες χρονικές περιόδους -μεσολαβούσαν από λίγες ημέρες ως και αρκετές εβδομάδες- μια αχνή, λευκοκίτρινη κουκκίδα φωτός διέσχιζε τη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή, κινούμενη πάντα σε ευθεία γραμμή, από διαφορετικό σημείο εκκίνησης προς διαφορετική κάθε φορά κατεύθυνση, αλλά με την ίδια πάντα πολύ μεγάλη ταχύτητα, εξαφανιζόμενη απότομα μετά από δύο έως πέντε δευτερόλεπτα, πριν ακόμα χαθεί από το πεδίο παρατήρησης. Σε αρκετές περιπτώσεις ακολουθούσε, μετά από διάστημα ενός με δύο λεπτών, επανεμφάνιση της κουκκίδας σε διαφορετικό σημείο εκκίνησης και με κατεύθυνση διαφορετική από την προηγούμενη, αλλά με ανάλογα λοιπά χαρακτηριστικά. Λόγω του μικρού χρονικού διαστήματος κατά το οποίο η κουκκίδα γινόταν ορατή, και λόγω της μεγάλης της ταχύτητας, ήταν αδύνατο να διαπιστωθεί το κατά πόσο αυτή βρισκόταν στην επιφάνεια της θάλασσας, λίγα μέτρα πάνω, ή λίγα μέτρα κάτω απ' αυτήν. Το βέβαιο όμως ήταν πως, αν επρόκειτο για μία από τις δύο τελευταίες περιπτώσεις, η απόσταση από την επιφάνεια της θάλασσας δε θα πρέπει να ξεπερνούσε τα πέντε μέτρα. Για τους ίδιους λόγους, αλλά και λόγω του ακανόνιστου και απρόβλεπτου της επανεμφάνισης της, η φωτεινή κουκίδα ήταν πολύ δύσκολο να φωτογραφηθεί ή να κινηματογραφηθεί, ενώ η οποιαδήποτε περαιτέρω διερεύνηση του θέματος απαιτούσε χρόνο και μέσα που δεν υπήρχαν.

Πέρασε αρκετός καιρός από τότε, όταν ένας καλός φίλος και συνεργάτης που διέμενε μόνιμα στη Ρόδο και γνώριζε την ιστορία με τα κινούμενα φώτα μας ενημέρωσε πως στην ίδια περιοχή όπου τα φώτα αυτά είχαν γίνει αντιληπτά, το Καρακόνερο Ρόδου δηλαδή, σημειώνονταν τα τελευταία χρόνια συχνοί σχηματισμοί θαλάσσιων ανεμοστρόβιλων («waterspouts» στη διεθνή ορολογία), με αποκορύφωμα την 22η Νοεμβρίου 2002, οπότε και εμφανίστηκαν ταυτόχρονα στην περιοχή πέντε τέτοιοι ανεμοστρόβιλοι, με διαφορετικό χρώμα, μέγεθος και κατεύθυνση κίνησης ο καθένας. Το θέμα είχε δημοσιευτεί και σε κάποιες τοπικές εφημερίδες. Το προηγούμενο διάστημα είχαν φωτογραφηθεί στην περιοχή αρκετοί τέτοιοι ψηλόλιγνοι επισκέπτες, οι οποίοι και απεικονίζονται στις παρακάτω φωτογραφίες.

Το φαινόμενο του σχηματισμού στροβίλων στην ατμόσφαιρα, πάνω από ξηρά ή θάλασσα, αποτελεί σπάνιο θέαμα για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι όμως ένα από τα πιο μελετημένα και γνωστά αντικείμενα έρευνας για τους μετεωρολόγους και τους γεωφυσικούς, καθώς, πέρα από τις καταστροφικές τους πολλές φορές συνέπειες και τη μεγάλη ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών με τα οποία αυτοί εκδηλώνονται, ο ουσιώδης μηχανισμός δημιουργίας τους παραμένει άγνωστος, παρά την ανάπτυξη διαφόρων περίπλοκων προσεγγίσεων και θεωριών (http://www.ph.ed.ac.uk/fluids/turbulence/dns.html). Έτσι, είναι γνωστό π.χ. ότι η σύγκρουση θερμών αερίων μαζών με ψυχρά υπερθαλάσσια αέρια μέτωπα και η ύπαρξη μεγάλων φορτίων στατικού ηλεκτρισμού στην ατμόσφαιρα ευνοούν τη δημιουργία τους, και ότι στο επίκεντρο τους υπάρχει πάντα μια περιοχή πολύ χαμηλής βαρομετρικής πίεσης. Μαθηματικό, όμως, μοντέλο που να εξηγεί την περιστροφική τους κίνηση ή την κάθετη σε σχέση με το επίπεδο περιστροφής δύναμη έλξης ή άπωσης που αναπτύσσεται, δεν υπάρχει. Η ποικιλία των μορφών με τις οποίες εκδηλώνονται οι στροβιλισμοί είναι εντυπωσιακή. Υπάρχουν...

...και πολλών άλλων ακόμα ειδών.

Ανάλογη με την ποικιλομορφία τους είναι και η ποικιλία των ονομάτων που τους αποδίδεται. Έτσι, στα ελληνικά υπάρχουν οι όροι «ανεμοστρόβιλος, ρουφήχτρα, ανεμορούφουλας, σίφουνας, κυκλώνας, αντικυκλώνας, τυφώνας», ενώ στα αγγλικά φέρονται με ονόματα όπως «twister, maelstrom, whirlwind, waterspout, rotary storm, Karman clouds, dust devil, sandspout, hurricane, tornado, wind eddy, cyclone, anticyclone, typhoon, vortex» (και αναφέρουμε μόνο τα πιο συνηθισμένα). Τα ονόματα αυτά, αν και περιγράφουν όλα στροβιλισμούς του ανέμου, δεν είναι ακριβώς συνώνυμα μεταξύ τους, με το «hurricane», για παράδειγμα, να αναφέρεται συγκεκριμένα σε τροπικούς κυκλώνες που κινούνται με ταχύτητα μεταξύ 73 και 136 κόμβων την ώρα. Ο «κυκλώνας», πάλι, έχει αριστερόστροφη φορά στο βόρειο ημισφαίριο και δεξιόστροφη στο νότιο, σε αντίθεση με τον«αντικυκλώνα», που έχει δεξιόστροφη στο βόρειο και αριστερόστροφη στο νότιο.

Σε όλα αυτά τα μετεωρολογικά φαινόμενα οι αρχαίοι λαοί απέδιδαν θεϊκή προέλευση και ιδιότητες, εκφράζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το δέος που τους ενέπνεε η απότομη εμφάνιση και η βιαιότητα με την οποία εκδηλώνονται. Ο Τυφώνας, για παράδειγμα, εμφανίζεται ικανός να κατανικήσει ακόμα και το Δία, όπως περιγράφεται στο παρακάτω απόσπασμα, που προέρχεται από το "Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας" του Pierre Grimal (ΒΛΕΠΕ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ).

Tυφώvας (Τυφών, ώνος)

Ο Τυφώνας ή Τυφέας είναι ένα τερατώδες ον, ο νεότερος γιος της Γαίας και του Τάρταρου. Υπάρχουν ωστόσο παραλλαγές που συνδέουν τον Τυφώνα με την Ήρα και τον Κρόνο. Η Γαία, δυσαρεστημένη από την ήττα των Γιγάντων, διέβαλε τον Δία στην Ήρα και εκείνη πήγε να ζητήσει από τον Κρόνο ένα μέσο να εκδικηθεί. Ο Κρόνος της παρέδωσε δύο αυγά διαποτισμένα από το σπέρμα του. Αν τα έθαβε, από αυτά τα αυγά θα γεννιόταν ένας δαίμονας ικανός να εκθρονίσει τον Δία. Ο δαίμονας αυτός ήταν ο Τυφώνας.

Σύμφωνα με άλλη μυθική παράδοση, ο Τυφώνας ήταν γιος της Ήρας, που τον είχε γεννήσει μόνη της, χωρίς τη βοήθεια κανενός αρσενικού στοιχείου, όπως είχε κάμει με τον Ήφαιστο. ΗΉρα έδωσε τον τερατώδη γιο της, για να τον μεγαλώσει, σε έναν δράκοντα, το φίδι Πύθωνας που ζούσε στους Δελφούς.

Ο Τυφώνας ήταν κάτι ανάμεσα σε άνθρωπο και σε άγριο ζώο. Ξεπερνούσε όλα τα άλλα παιδιά της Γης σε μέγεθος και δύναμη. Ήταν μεγαλύτερος από όλα τα βουνά και συχνά το κεφάλι του χτυπούσε στα αστέρια. Όταν τέντωνε τα χέρια του, το ένα έφτανε στην Ανατολή και το άλλο ακουμπούσε στη Δύση και αντί για δάχτυλα είχε εκατό κεφάλια δρακόντων. Από τη μέση και κάτω τον περιέβαλλαν οχιές. Το σώμα του ήταν φτερωτό και τα μάτια του πετούσαν φωτιές. Όταν οι θεοί είδαν το ον αυτό να επιτίθεται στον ουρανό, έφυγαν τρέχοντας μέχρι την Αίγυπτο και κρύφτηκαν μέσα στην έρημο, όπου πήραν μορφές ζώων. Ο Απόλλωνας έγινε γεράκι, ο Ερμής ίβις, ο 'Αρης ψάρι, ο Διόνυσος τράγος, ο Ήφαιστος βόδι κτλ. Μόνο η Αθηνά και ο Δίας αντιστάθηκαν στο θηρίο. Ο Δίας του έριξε από μακριά κεραυνοβόλα βέλη και, όταν ήρθαν στα χέρια, τον χτύπησε με το ατσάλινο δρεπάνι του. Η πάλη έγινε στο βουνό Κάσιο, στα σύνορα της Αιγύπτου και της Πετραίας Αραβίας. Ο Τυφώνας, που ήταν απλώς πληγωμένος, κατάφερε να υπερισχύσει και απέσπασε το δρεπάνι του θεού. Έκοψε τους τένοντες των χεριών και των ποδιών του Δία, φορτώθηκε τον ανίσχυρο θεό στους ώμους του και τον μετέφερε μέχρι την Κιλικία, όπου τον έκλεισε σε μια σπηλιά, το «Κωρύκιο άντρο». Εκτός από αυτό έκρυψε τους τένοντες και τους μυς του Δία σε ένα δέρμα αρκούδας και τα έδωσε στη δράκαινα Δελφύνη να τα φυλάει. Ο Ερμής και ο Πάνας -μερικοί λένε ο Κάδμος- έκλεψαν τους τένοντες και τους ξανατοποθέτησαν στο σώμα του Δία. Αυτός ξαναβρήκε αμέσως τη δύναμή του και, ανεβαίνοντας στον ουρανό πάνω σε άρμα που το έσερναν φτερωτά άλογα, βάλθηκε να κεραυνοβολεί το θηρίο. Ο Τυφώνας τράπηκε σε φυγή και, με την ελπίδα να αυξήσει τις δυνάμεις του, θέλησε να δοκιμάσει τους μαγικούς καρπούς που φύτρωναν στο όρος Νύσα. Αυτή ήταν τουλάχιστο η υπόσχεση που του είχαν δώσει οι Μοίρες, για να τον ελκύσουν. Ο Δίας τον πρόλαβε εκεί και η καταδίωξη συνεχίστηκε. Στη Θράκη ο Τυφώνας εκσφενδόνισε εναντίον του Δία βουνά, αλλά αυτός τα έκαμε με χτυπήματα κεραυνού να πέφτουν επάνω στο θηρίο. Έτσι το βουνό Αίμος όφειλε το όνομά του στο αίμα που κύλησε από μια από τις πληγές του. Οριστικά αποθαρρημένος ο Τυφώνας τράπηκε σε φυγή και, καθώς διέσχιζε τη θάλασσα της Σικελίας, ο Δίας έριξε πάνω του το βουνό Αίτνα, που τον συνέτριψε. Οι φλόγες που βγαίνουν από την Αίτνα είναι ή αυτές που ξερνά το τέρας ή τα υπολείμματα των κεραυνών, με τους οποίους το σκότωσε ο Δίας.

Στον Τυφώνα αποδίδουν την πατρότητα πολλών θηρίων (Ο σκύλος Όρθρος, η Λερναία ύδρα, η Χίμαιρα), που τα απέκτησε με την Έχιδνα, την κόρη της Καλλιρρόης και του Χρυσάορα.

Στον παραπάνω μύθο γίνεται και μια νύξη σχετικά με τη συχνή συνύπαρξη στροβίλων και συνοδών φωτεινών οπτικών φαινομένων (οι φλόγες της Αίτνας που ξερνά ο φυλακισμένος Τυφώνας). Πέρα όμως από το μύθο, ο σχηματισμός στροβίλων έχει σε αρκετές περιπτώσεις σχετιστεί με πλήθος από δυσεξήγητα -αν όχι ανεξήγητα- φαινόμενα, τα οποία έχουν κατά καιρούς παρατηρηθεί σε διάφορες «παράξενες» περιοχές του πλανήτη. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί το «τρίγωνο των Βερμούδων», στη θάλασσα των Σαργασσών. Η εξαφάνιση στις 5 Δεκεμβρίου του 1945 πέντε μαχητικών αεροπλάνων τύπου «Avenger» του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, σε συνδυασμό με τα τελευταία λόγια των πιλότων τους προς τον πύργο ελέγχου του Fort Lauderdale στη Φλώριδα -"δε διακρίνουμε ξηρά", "δεν έχουμε ιδέα που μπορεί να βρισκόμαστε", "δεν μπορούμε να καταλάβουμε προς ποια κατεύθυνση είναι η Δύση", "τα πάντα είναι στραβά... αλλόκοτα", "δεν μπορούμε να προσανατολιστούμε προς καμία κατεύθυνση, ακόμα και ο ωκεανός δεν έχει την όψη που θα 'πρεπε..."- μαζί με την εξαφάνιση και του σωστικού αεροσκάφους που στάλθηκε προς αναζήτηση και βοήθεια, ήταν τα γεγονότα που έκαναν το «τρίγωνο των Βερμούδων» πηχυαίο τίτλο στις εφημερίδες και γνωστό στο πλατύ κοινό. Όμως, η θάλασσα των Σαργασσών ήταν από αιώνες γνωστή για τις εκατοντάδες των πλοίων που εξαφανίστηκαν κατά καιρούς εκεί. Η δε επικάλυψη της επιφάνειας της θάλασσας με παχύ στρώμα από φύκη και άλγη, η στροβιλοειδής ροή και μετακίνηση των υδάτων, ο συχνός σχηματισμός στροβίλων στην υπερκείμενη ατμόσφαιρα, αλλά και ο συσχετισμός των χαρακτηριστικών της αυτών με το πλήθος των θαλάσσιων ρευμάτων της περιοχής, αποτελούν μέχρι σήμερα αντικείμενο επιστημονικής διερεύνησης.

(http://www.bermuda-triangle.org/500_Leagues_of_Sea/Sargasso_Sea/sargasso_sea.html)

Παράλληλα, στην παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχει πλήθος αναφορών ναυτικών σχετικά με θεάσεις φωτεινών τροχών ή άλλων φωτεινών αντικειμένων στην επιφάνεια της θάλασσας ή κάτω από αυτή, και την -προηγηθείσα, ταυτόχρονη ή επακόλουθη- εμφάνιση ανεμοστρόβιλων και θαλάσσιων δινών («μάτι της θάλασσας» στην παλιά ναυτική argo) στην ίδια περιοχή. Ένα από τα γνωστότερα βιβλία σχετικά με το θέμα αυτό είναι το "Invisible Residents" ("Αθέατοι Επισκέπτες") του Ivan T. Sanderson (ΒΛΕΠΕ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ), όπου αναφέρονται πολλές σχετικές περιπτώσεις και πληροφορίες.

Διάφοροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ψάχνουν για μια απάντηση σχετικά με το αίνιγμα της δημιουργίας των στροβίλων, οι σπείρες των οποίων υπάρχουν αποτυπωμένες σε κάθε λογής υλικό σώμα, από το κέλυφος των σαλιγκαριών ως το σχήμα των περισσότερων Γαλαξιών. Κάποιοι άλλοι, πιο τολμηροί και ίσως και πιο ονειροπόλοι, συζητούν το ενδεχόμενο, πέρα από τους στροβιλισμούς της ύλης και της ενέργειας, να υφίσταται σε κάποιες περιπτώσεις και στροβιλισμός του βαρυτικού, του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, ή και του χωροχρόνου. Ίσως κάποτε δοθούν κάποιες απαντήσεις.

Ο νυκτερινός θεατής, όμως, δε θα μάθει ποτέ τι ήταν τα κινούμενα φώτα που έβλεπε από το μπαλκόνι του.