Στις αρχές του -80 ένας δεκατριάχρονος γρεβενιώτης είχε ακούσει από τον παππού του πως κοντά στο αμπέλι του βρήκε κάτι παράξενα κόκαλα σε μέγεθος και σχήμα ανθρώπινου χεριού. Φιλοπερίεργος όπως ήταν “οργάνωσε” μια ερασιτεχνική ανασκαφή με μέλη τους συνομίληκους, Γιώργο Παπαδόπουλο και Θωμά Λάμπρου. Το εγχειρίδιο της ανασκαφής το πήρανε από ένα βιβλιοπωλείο στην πλατεία, που εξηγούσε πως γίνεται μια σωστική ανασκαφή…

Φτυάρια, σκεπάρνια, βούρτσες μαλακές και σκληρές, πυξίδα, κόλα ούχου και διαλύτης, κίτρινα και κόκκινα σχοινάκια, φωτογραφική μηχανή και βουρ για την ανακάλυψη. Στη “νεροφαγιά” του υπερχυλίζοντος νερού από υδραγωγείο γρεβενών έγινε η πρώτη τομή 1χ1 και με την πρώτη, διάνα! Ένας τεράστιος σπόνδυλος από ένα άγνωστο θηρίο βγήκε στο φως. Φωτογράφηση, καθαρισμός, στερέωση και πάμε γι άλλα. Τη δεύτερη μέρα κι επεκτείνοντας την τομή νότια άλλο ένα εύρημα. Ένα οστό μηκους 1 μέτρου και 8 εκατοστών!

Τρίτη μέρα περισυλλογή. Οι μεγάλοι που περνούσαν από εκεί, αλλά και όσοι μάθαιναν τα νέα, είχαν ο καθείς τη θεωρία του για τα ευρήματα. Άλλος είπε πως είν’ από κανα γαϊδούρ”. Άλλος πως είναι από έναν ελέφαντα που ψώφησε από τσίρκο, άλλος για βουντού κλπ κλπ, κανείς πάντως δεν έδωσε την πρέπουσα σημασία. Ίσως μόνο ένας γλυκός άνθρωπος, ο κ. Ντακόλας που ενώ του είχαν γκρεμίσει τον φράχτη για την ανασκαφή, έφερνε δαμάσκηνα και νερό. Αντιθέτως ένας βοσκός πήγε το βράδυ στο χώρο, ξεσκέπασε τα προστατευτικά και κομάτιασε το μεγάλο οστό, επειδή “ήταν καταραμένο”.

Δεν χωρούσε αμφιβολία πως αυτό που έβγαινε από τη γή ήταν κάτι μοναδικό. Η απόφαση ήταν να σταματήσει η ανασκαφή και να βρούμε κάποιον που ξέρει καλύτερα. Τα Γρεβενά του -80 όμως ήταν λουσμένα στον πράσσινο ήλιο της αλλαγής, στο σκυλάδικο και την ντίσκο και η πολιτιστική και πολιτική ηγεσία του τόπου έιχε “ρουφηχθεί” από τις βιντεοταινίες που παίζανε στις καφετέρειες. Ακατανόητη αδιαφορία, μάθημα ζωής… Μετά επαφή με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Βιολογικό, τμήμα Παλαιοντολογίας. Ο τότε κάτοχος της έδρας… συνάντηση… χτύπημα στην πλάτη… μπράβο.. μην τα πειράζεις, άστα”… αδιαφορία, αυτή τη φορά Πανεπιστημιακού τύπου.

Παύση τριών ετών.

Επιστροφή στο Αριστοτέλειο, αυτή τη φορά με τον σπόνδυλο “παραμάσχαλα”. Άδειο το τμήμα, άφαντος ο mr. Έδρας… αλλά για καλή τύχη μια πόρτα γραφείου ανοίγει και εμφανίζεται μια – νεαρή τότε – επιστήμων, η Ευαγγελία Τσουκαλά. Με το που είδε το “φορητο” εύρημα, άρχισε τις ερωτήσεις κι έδωσε τις απαντήσεις: Το καλοκαίρι ανασκαφή! Πραγματική ανασκαφή!

Η Ευαγγελία είναι χαρισματικός άνθρωπος και εξεραιτική επιστήμων και με αποδείξεις. Ενώ ως τότε η περιοχή των Γρεβενών θεωρούνταν από την επιστήμη της παλαιοντολογίας “λευκό σημείο”, την ανέδειξε σε πραγματικό παλαιοντολογικό Ελντοράντο. Ο μαστόδοντας των Γρεβενών – Elephas (Palaeoloxodon) antiqus – ήταν το πρώτο εύρημα που άνοιξε το “χωρό των ελεφάντων” και ανεκτίσθη σχεδόν πλήρης μετά από 200.000 χρόνια κάτω από τη γη. Ακολούθησε χρονοβόρα συλλογή πληροφοριών στα γύρω χωριά, με την Ευαγγελία να περιτρέχει με το τζιπ της στα κακοτράχαλα – τότε – Γρεβενά με προσωπικό κόστος και χρόνο.

Κάπου στο -96 ακολουθώντας τα λεγόμενα του κυρίου Θανάση Δεληβού από τη Μηλιά Γρεβενών, οδήγησαν στον ανασκαφικό “οργασμό” που έφερε στο φως δύο τεράστια μαστόδοντα, που οι χαυλιόδοντές τους ήταν πραγματικά κάτι το ανείπωτο. Δύο ρεκόρ στο Γκινες ανήκουν σ’ αυτά ακριβώς τα ευρήματα και στους ανθρώπους που “λερώθηκαν” με το χώμα τους και γεύτηκαν τη χαρά της ανακάλυψης. Από το εξωτερικό ήρθε και ο γνωστός από τα ντοκιμαντέρ του Discovery, dr Dick Mol, ή αλλιώς …sir Mammoth, ο οποίος έστρεψε διεθώς τα φώτα στην Ελλάδα. Οι χαυλιόδοντες του πρώτου ζώου έχουν μήκος 4.39 μέτρα, και του δεύτερου που ανακαλύφθηκε αργότερα, 5.02 μέτρα, συντρίπτοντας έτσι κάθε ρεκόρ. Φανταστείτε: Στους πρόποδες της Πίνδου μας πριν από 3 εκατομμύρια χρόνια ζούσαν ζώα που οι χαυλιόδοντές τους και μόνο ήταν 5 μέτρα …βάλτε και το ζώο μαζί για να καταλάβετε το μέγεθος!

Τα ευρήματα σήμερα φυλάσσονται στο μουσείο Μηλιάς μαζί με άλλα πολύ ενδιαφέροντα από την ευρύτερη περιοχή. Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας αυτής συνεχίζουν τη ζωή τους αθόρυβα, εργαζόμενοι σκληρά ο καθείς στο χώρο του. Η πολιτεία για άλλη μια φορά δεν ξέρει τι τις γίνεται, και βρίσκεται αμήχανη μπροστά σε μία ανακάλυψη που θα μπορούσε να την ωφελήσει ποικιλοτρόπως.

Δεν πειράζει, έχουμε την Ακρόπολη.