Σας μεταφέρουμε ένα μικρό απόσπασμα για το μεγαλύτερο κυκλικό κτίριο της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής την Ροτόντα της Αρσινόης από το βιβλίο του Ομότιμου καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας του Παν/μίου Ζυρίχης Walter Burkert "Greek Margins: Mysteries of Samothrace/Ελληνική Περιφέρεια: Τα μυστήρια της Σαμοθράκης" 2002 .

"H Αρσινόη, αδελφή του Πτολεμαίου II, σύζυγος του Λυσιμάχου και αργότερα η 'Φιλάδελφος' σύζυγος του ίδιου του Πτολεμαίου, ανεζήτησε καταφύγιο στη Σαμοθράκη στην απελπισμένη κρίση του 280, όταν ο βασιλεύς Λυσίμαχος σκοτώθηκε στη μάχη.
Η Αρσινόη αφιέρωσε το πιο εντυπωσιακό κτίριο στο ιερό, τη μεγάλη ροτόντα, στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο κυκλικό κτίριο της ελληνικής αρχιτεκτονικής.
Ο Πτολεμαίος Π οικειοποιείται τα Προπύλαια.

Εάν η εξωτερική ιστορία του ιερού είναι εύκολα κατανοητή με αυτή τη
σειρά, η ουσιαστική σημασία γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινή: η μεγάλη ροτόντα της Αρσινόης είναι ένα πραγματικό μυστήριο.

Δεν είχε καθόλου παράθυρα και μόνο μια πόρτα• δύσκολα θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν μέσα πλήθη. Ήταν ένα είδος ηρώου της δυναστείας, όπως το Φιλίππειον στην Ολυμπία; Ωστόσο φαίνεται να έχει ένα πολύ μικρότερο πρόδρομο, 'τη Δωρική ροτόντα' από τον 4ο αι. Τα ηρώα δεν αντικαθίστανται ούτε μετακινούνται εύκολα.

Υπάρχει ένας άλλος δελεαστικός συνδυασμός. Μυστήρια με κυκλικό χορό αναφέρονται σε ένα πολυαναφερόμενο κείμενο του Δίωνα της Προύσας: "Εάν κανείς θα έφερνε έναν άνθρωπο, Έλληνα ή βάρβαρο, για μύηση μέσα σε ένα μυστικό σηκό, εξαιρετικής ομορφιάς και μεγέθους, όπου αυτός θα παρατηρούσε πολλές μυστικές θέες και θα άκουγε πολλούς μυστικούς ήχους, με σκοτάδι και φως να εναλλάσσονται ξαφνικά και άλλα αμέτρητα πράγματα να συμβαίνουν, και ακόμη, όπως ακριβώς συνηθίζουν να κάνουν στην καλούμενη τελετή 'θρονισμού' όπου οι τελούντες ιερείς έχουν τους μυουμένους να κάθονται κάτω και αυτοί χορεύουν γύρω τους- εάν όλα αυτά συνέβαιναν, θα ήταν δυνατόν, ώστε αυτός ο άνθρωπος να μην δοκίμαζε τίποτα στην ψυχή του και να μην έφτανε στο σημείο να μαντεύσει ότι όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα κάτι παραπάνω από μια σοφή πρόθεση και προετοιμασία ..."

Ο Δίων δεν δίνει καμία ένδειξη ποια 'αίθουσα μυστηρίων' έχει στο νου του. Το πρώτο μέρος θα μπορούσε κάλλιστα να παραπέμπει στην Ελευσίνα, αλλά 'η τελετή θρονισμού' δεν ταιριάζει στο Τελεστήριον έτσι η Σαμοθράκη παραμένει μια εικασία.

Ο Δίων είχε ταξιδέψει πολύ στη Βόρειο Ελλάδα. Ο Α. D. Nock σκέφτηκε
το κείμενο του Δίοτνα, όταν λείψανα μιας κυκλικής ξύλινης κατασκευής
αναφέρθηκε ότι είχαν βρεθεί μέσα στο καλούμενο Άνάκτορον'. Αυτά,
όμως, αποδόθηκαν μετά σε ένα μεταγενέστερο ασβεστοκάμινο.

Πηγή:/samothrakisnea.blogspot.