Τoυ Δημήτρη Καραγιώργου

Τα φάρμακα των αρχαίων Ελλήνων αποκάλυψαν Αμερικανοί αρχαιολόγοι. Αναλύοντας αρχαία παρασκευάσματα, ερευνητική ομάδα στην Ουάσιγκτον εντόπισε ίχνη από καρότο, ραπανάκι, σέλινο, άγριο κρεμμύδι, βελανίδια, λάχανο, ήμερο τριφύλλι, αχίλλεια και ιβίσκο.
Θεωρούν ότι πρόκειται για υπολείμματα θεραπευτικών ουσιών, καθώς οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν φυτά για να αντιμετωπίσουν παθήσεις και τραύματα. Αχίλλεια για αιμορραγία, καρότο για ερπετά. Αλλά και ραπανάκι, σέλινο, άγριο κρεμμύδι, στα θεραπευτικά παρασκευάσματα που χρησιμοποιούσαν. «Θαυματουργό», στη σωστή δοσολογία, το κώνειο...

Τα παραπάνω ανακοίνωσε χθες ο πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος, καθηγητής κ. Στέφανος Γερουλάνος, με αφορμή την 3η Αμφικτιονία Εταιρειών και Συλλόγων Ιστορίας Ιατρικής και Ηθικής - Δεοντολογίας, η οποία πραγματοποιείται στην Κω. Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι σύγχρονες
μελέτες επικεντρώνονται στο κατά πόσο τα φυτικά εκχυλίσματα που βρέθηκαν στα αρχαία παρασκευάσματα μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες. Οι επιστήμονες αναζητούν, επίσης, τις ακριβείς μετρήσεις που έκαναν οι αρχαίοι Ελληνες ιατροί για να καθορίσουν τη δοσολογία. Σε πολλά αρχαία κείμενα αναφέρεται η θεραπευτική δράση των βοτάνων.

Η αχίλλεια σταματούσε την αιμορραγία κάποιου τραύματος, ενώ ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης -που θεωρείται ο πρόδρομος των φαρμακοποιών- περιγράφει το καρότο ως πανάκεια. Θεωρούσε, για παράδειγμα, ότι -εάν κάποιος καταναλώσει καρότο προληπτικά- δεν θα κινδυνεύει από τα ερπετά. Οι Ελληνες πρώτοι απ' όλους τους λαούς κατέταξαν τα φάρμακα σε κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση τους και έβγαλαν ή προσπάθησαν να βγάλουν το παγανιστικό - θεοκρατικό στοιχείο από τις συνταγές που χορηγούσαν. Σε αυτό πρωτοστάτησε ο Ιπποκράτης, που μετέτρεψε τις θεοκρατικές απόψεις σε φιλοσοφικές.

Η παρασκευή των φαρμάκων της αρχαιότητας δεν ήταν απλή υπόθεση. Πεπειραμένοι ριζοτόμοι, δηλαδή οι συλλέκτες βοτάνων και ορυκτών, μάζευαν τα βότανα. Τα επεξεργάζονταν, ξεραίνοντας και σταθεροποιώντας τα, και στη συνέχεια τα παρέδιδαν στους γιατρούς. Ο κ. Γερουλάνος διευκρινίζει ότι την εποχή εκείνη στα φάρμακα υπολογίζονταν και τα δηλητήρια και δεν είναι τυχαίο ότι το κώνειο που δόθηκε στον Σωκράτη αναφέρεται ως φάρμακο. Η διαφορά μεταξύ δηλητηρίου και φαρμάκου -εξηγεί- είναι μικρή και αφορά κυρίως τη δοσολογία. Η θεραπευτική προσέγγιση των αρχαίων Ελλήνων ήταν τόσο εξειδικευμένη και αποτελεσματική, που τα φάρμακα της εποχής κυριαρχούσαν μέχρι και τον 19ο αιώνα!

Ακόμη και σήμερα, σημαντικοί επιστήμονες ερευνούν σχολιαστικά τα ιπποκρατικά φάρμακα και ανακαλύπτουν συνεχώς νέες θεραπευτικές ιδιότητες.