Η ρώσικη προπαγάνδα, αναπτύχθηκε κατά κύριο λόγο στην περιοχή του Αγίου Όρους υπό μορφή διεισδύσεως δια μοναχών. Αρχικά κατόρθωσαν να επικρατήσουν στη μονή του Αγίου Παντελεήμονος και στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας πράκτορες με άφθονο χρυσό, προσπάθησαν να αποκτήσουν την πλειοψηφία και σε άλλες μονές και σκήτες.
Παράλληλα, μεγάλες ομάδες προσκυνητών υπόπτου υφής από τη Ρωσία διαδέχονταν η μία την άλλη, ώστε να βρίσκεται μόνιμα στο Άγιο Όρος ένας μεγάλος αριθμός Ρώσων.

Στα 1887 εγκαταστάθηκε ατο Άγιο Όρος μια μεγάλη μικτή επιτροπή από Ρώσους κληρικούς και λαϊκούς, για την μελέτη δήθεν των προβλημάτων των Ρώσων μοναχών. Στην πραγματικότητα όμως επιζητούσαν να κατευθύνουν την προπαγάνδα και να επεκτείνουν την ρωσική κυριαρχία στο Άγιο Όρος, αγοράζοντας σκήτες, κελιά και καλύβες από τα διάφορα ελληνικά μοναστήρια.

Αποκαλυπτικό για τις προσπάθειες των Ρώσων, να κυριαρχήσουν στο Άγιο Όρος και να το μετατρέψουν σε προπαγανδιστικό κέντρο, είναι το ακόλουθο απόρρητο έγγραφο του κεντρικού ρωσικού κομιτάτου, που απευθύνεται στον γενικό πρόξενο της Ρωσίας στην Θεσσαλονίκη και που έχει ημερομηνία 14 Νοεμβρίου του 1872.

<<Το Κεντρικόν Κομιτάτον Πετρουπόλεως λαμβάνει την τιμήν να αναγγείλη υμίν ότι Διαταγή της Αυτού Αυτοκρατορικής Υψηλότητος του σεβαστού υμών Προέδρου το Πρακτορείον του Αγίου Όρους θέλει μετασχηματισθή εις οργανωτικός Κομιτάτον. Το Κομιτάτον τούτο θα έχει αποστολήν:

α. Να συστήση εν τω Μοναστηρίω τω λεγόμενω Ρουμανικώ αποθήκην όπλων και πολεμοφοδίων. (Εννοεί την αρπαγείσα από τους Ρώσους μονή του Αγίου Παντελεήμoνος).

β. Να εκπέμψη εις Μακεδονίαν, Θράκην, Βουλγαρίαν και παλαιάν Σερβίαν αποστόλους εντεταλμένους την διανομήν βιβλίων και χρημάτων και την στρατολογίαν οπαδών της Σλαβικής υποθέσεως και εθελοντών δια το Πατριωτικόν κίνημα.

γ. Να ιδρύση εν Χερσονήσω του ΑΘΩ, Ρωσικάς και Βουλγαρικάς αποικίας επί τω σκοπώ της μεταμορφώσεως του μέρους τούτου εις Χώραν ουσιαστικώς Σλαβικήν. Επί τω σκοπώ τούτω, ουδενός μέσου θέλουσι φεισθή προς αφαίρεσιν από των Ελλήνων εν διαστήματι ετών τινών όλων των γαιών των Μοναστηρίων του ΑΘΩ και των γαιών των αίτινες μένουσι εν τη κατοχή αυτών.

δ. Το οργανωτικόν Κομιτάτον θα έχη εις την διάθεσίν του το ποσόν των 50.000 ρουβλίων ετησίως. Η διάθεσις δε αυτών ανατίθεται εις τον αυτοκρατορικόν Πρόξενον Θεσσαλονίκης, όστις θα έχη την υποχρέωσιν να διανέμη το ήμισυ έτος εν Αγίω Όρει. Κατά την απουσίαν αυτού η Προεδρία περιέρχεται εις τον Οσιώτατον Πατέραν Ιερώνυμον παρ` ώ θα ώσι προσκεκολλημένοι, εκ των Μοναχών των συστηθέντων υφ` υμών εις την προστασίαν του Κομιτάτου ήτοι οι Πατέρες Μακάριος (Ρουσικόν), Βενιαμίν και Στέφανος (της Λαύρας)>>.


Βιβλιογραφία
<<Ελληνισμός, Μηνιαία Εθνική Επιθεώρησις>>, Εταιρεία "Ο Ελληνισμός", Ιανουάριος 1902
<<Μακεδονικός Αγών>> Παύλος Τσάμης, εκδ. Ε.Μ.Σ, 1975