Ένας από τους πολλούς σταθμούς της εξερεύνησής μας ήταν το χωριό Βραχάς, ψηλά στο Βελούχι της Ευρυτανίας. Έξω από το χωριό υπάρχει ένας εγκαταλελειμμένος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που χρονολογείται από το 1700, αν και έχει κτιστεί πάνω από αρχαιότερο χριστιανικό ναό, και εκείνος με τη σειρά του πάνω από αρχαίο ναό του θεού Διονύσου. Οι πληροφορίες μας έλεγαν ότι υπάρχουν στοές κάτω από το ναό, εκεί στην εξοχή που οδηγούσαν βαθιά κάτω από το βουνό και ποιος ξέρει που αλλού. Μιλήσαμε με τον ηλικιωμένο και συμπαθέστατο πρόεδρο της κοινότητας και μας είπε επί λέξει χαρακτηριστικά : «Εκεί μέσα παίρνεις τη κατηφοριά και βγαίνεις στους Βρίλληδες!…». Μείναμε κατάπληκτοι. Πως είναι δυνατόν αυτός ο άνθρωπος σʼ εκείνο το απομονωμένο χωριό να ήξερε για τους Βριλ; Διαπίστωσα ότι αυτός ο ευγενικός κύριος, παρʼ όλη την απλότητά του ήταν ενημερωμένος για πολλά περίεργα θέματα. Όταν μας οδήγησε στον εκταταλειμμένο ναό πάνω στο βουνό, έμεινα έκπληκτος από τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες που υπήρχαν στη πρόσοψη του. Μπροστά μου είχα έναν ολόκληρο κωδικοποιημένο χάρτη για τόπους που δεν βρίσκονταν πουθενά στην επιφάνεια. Υπήρχε μία τεράστια αναπαράσταση του υπόγειου ποταμού «Πυριφλεγέθωνα», που ο Δημήτρης μου εξήγησε πως υπονοούσε τα «φωτισμένα τούνελ». Και δεν μπορούσα έτσι αβίαστα να διαφωνήσω, γιατί ήταν σχεδόν ολοφάνερο. Άνθρωποι έμπαιναν μέσα στο Πυριφλεγέθωνα και παρουσιαζόταν η διαδρομή τους και οι αλλαγές που γίνονταν στα πρόσωπά τους κατά τη πορεία. Ολόγυρα υπήρχαν άγγελοι με φτερά και σπαθιά, που έδειχναν τον δρόμο σαν οδηγοί, περιτριγυρισμένοι από παράξενα σύμβολα και σφαίρες. Στις παραστάσεις υπήρχαν ομάδες ανθρώπων με φωτοστέφανα που έβγαιναν μέσα από προστατευμένες τρύπες στο έδαφος, καθώς και κατοικημένες περιοχές στο υπέδαφος και άλλα πολλά και παράξενα. Βέβαια άλλοι θα έβλεπαν εδώ μία αναπαράσταση της κόλασης… Ο Δημήτρης Κούγκουλος μου εξήγησε ότι αν μπορούσαμε να σπάσουμε τον κώδικα των παραστάσεων της πρόσοψης θα είχαμε έναν κανονικότατο χάρτη ενός μέρους της Κούφιας Γης κάτω από την Ελλάδα. Σύμφωνα με τον φίλο μου, όλος ο ναός (που ήταν γεμάτος από πρωτόγνωρες για μένα τοιχογραφίες) δεν ήταν παρά ένας κωδικοποιημένος χάρτης και οι στοές που έκρυβε από κάτω του, σχετίζονταν φυσικά με όλα αυτά. Δυστυχώς οι τοιχογραφίες της πρόσοψης ήταν τόσο κατεστραμμένες, που δυσκόλεψε ακόμα περισσότερο το έργο της μελέτης και της κατανόησής τους. Πάρα πολλά χρόνια, οι επισκέπτες χάραζαν τα ονόματά τους πάνω στις εικόνες, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι παραστάσεις που είναι αρκετά δυσδιάκριτες σε πολλά σημεία. Μέσα στο ναό, ήταν πολύ καλύτερα διατηρημένες. Πρόκειται για ένα απίστευτο μνημείο γνώσης και τέχνης εκεί στην ερημιά, που η πλήρης αδιαφορία της πολιτείας το οδηγεί στη καταστροφή, αληθινά, αν δεν υπάρξει άμεση μέριμνα, δεν νομίζω ότι θα επιβιώσει για πολύ ακόμη. Εκεί έμαθα μία απίστευτη ιστορία, που παίρνει εδώ τη μορφή καταγγελίας. Πριν από αρκετά χρόνια, εμφανίστηκαν στη περιοχή ο γνωστός ζωγράφος Τσαρούχης, ο γνωστός μόδιστρος Μπίλυ Μπο, ένας ανώνυμος καθηγητής και δύο Αλβανοί που παρουσιάστηκαν ως αρχαιολόγοι. Έδειξαν στον πρόεδρο ένα χαρτί από το Υπουργείο Πολιτισμού και είπαν ότι ήρθαν για να συντηρήσουν τις αγιογραφίες. Απομονώθηκαν για πολλές μέρες στο ναό κάνοντας μελέτες. Μια μέρα ο πρόεδρος πήγε για να δει τι κάνουν επιτέλους εκεί μέσα αυτοί οι άνθρωποι, γνωρίζοντας και τα μυστικά που υπήρχαν εκεί. Μπαίνοντας μέσα στο ναό δεν είδε κανένα. Σε λίγο άκουσε φωνές και διαπίστωσε ότι είχαν ανακαλύψει το άνοιγμα προς τις στοές και ότι είχαν εισχωρήσει κάτω από το έδαφος. Καθώς μπήκε στις γαλαρίες, ξαφνικά εμφανίστηκαν και τον σταμάτησαν, λέγοντάς του ότι αυτοί ήταν πια υπεύθυνοι του μέρους και η παρουσία του εκεί ήταν απαγορευμένη. Έτσι αναγκάστηκε να φύγει. Αργότερα εμφανίστηκαν κάτι φορτηγά. Σʼ αυτά φορτώθηκαν κιβώτια που έβγαλε από εκεί μέσα η «ομάδα συντήρησης», που κανείς δεν έμαθε το περιεχόμενό τους, ούτε ξανακούστηκε τίποτα γιʼ αυτά. Έπειτα έφεραν πάρα πολλά κιλά τσιμέντου και τα έριξαν μέσα στο ιερό της εκκλησίας, πίσω από την αγία τράπεζα, όπου υπήρχε η καταπακτή που οδηγούσε στις στοές. Έτσι παραμένει μέχρι και σήμερα σφραγισμένο το άνοιγμα και μάλιστα υπάρχει ακόμη μπροστά στο ναό το βουναλάκι που έκαναν φτιάχνοντας το τσιμέντο που χρησιμοποίησαν. Η μόνη ορατή πρόσβαση που υπάρχει πια, είναι κάτω από ένα μεγάλο πλακάκι στο δάπεδο στη μέση του ναού, με παράξενα σύμβολα που είναι καλά σφραγισμένο. Οι άνθρωποι αυτοί, φεύγοντας από κει, όχι μόνο δεν έκαναν συντήρηση, αλλά κατέστρεψαν και κάποιες τοιχογραφίες ασπρίζοντάς τες…