ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Ερευνώντας τους ισχυρισμούς των μαρτύρων αλλά και συγκεντρώνοντας και άλλες πληροφορίες παράλληλα με αναζητήσεις στην ιστορία της περιοχής καταλήξαμε ότι κάπου ανάμεσα στο 1770 με 1800 ένα ταξίδι με αφετερία το Άγιο Όρος έμελλε να εξελιχθεί σε μια ανθρώπινη τραγωδία. ( Το συμβάν αυτό δεν χάνει την σημασία του ακόμα και για αυτούς που αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό και αμφισβήτηση τα υπερφυσικά και ανεξήγητα γεγονότα )

Την περίοδο αυτή ( 1770 με 1800 ) , ένα ιδιότυπο καθεστώς μερικής αυτονομίας των μονών αλλά ταυτόχρονα και ελέγχου από τις Τουρκικές κατοχικές αρχές ισχύει στο Άγιο όρος. Οι Αγιορείτικες μονές κρατούσαν ένα σημαντικό μέρος της περιουσία τους αλλά ταυτόχρονα είχαν και βαριές οικονομικές εισφορές υπέρ του καθεστώτος. Οι Τούρκοι προφανώς σκόπιμα επέτρεπαν στις μονές να αναπτύσσουν δραστηριότητες κτηνοτροφικές, γεωργικές και χειροτεχνίας ξέροντας ότι ένα μέρος από τα έσοδα που θα εισέπρατταν αυτές από τον κύκλο της εμπορίας των προϊόντων θα κατέληγαν σ' αυτούς. Εκτός από αυτές τις δραστηριότητες οι μονές είχαν πρόσθετα έσοδα από την διακίνηση προϊόντων που παράγονταν στα μετόχια ολόκληρης της Χαλκιδικής, στα νησιά του βορείου Αιγαίου και κυρίως την Βλαχία και στην Μολδαβία. Ακόμη πηγή εσόδων τόσο σε χρήμα όσο και σε ακίνητη περιουσία, ήταν οι πολύ σημαντικές χορηγίες που έδιναν οι ηγεμόνες των παραδουνάβιων ηγεμονιών, τα πλούσια κληροδοτήματα σημαντικών ιδιωτών, αλλά ταυτόχρονα και οι συνδρομές απλών χριστιανών κατά την διαδικασία των εράνων, τις λεγόμενες " ζητείες ", που διενεργούσαν οι μοναχοί του Αγίου Όρους στην περιοχή της Ανατολής, της Ρωσίας και γύρω από αυτήν καθώς και στην Βενετία. Όλα αυτά τα ποσά που συγκεντρώνονταν τα χρησιμοποιούσαν για να συντηρούν τα μοναστήρια από τις ζημιές που πάθαιναν κατά καιρούς, αργότερα για να δίνουν κάποιο είδος μισθού σε κάθε μοναχό, αλλά όμως και για να εξασφαλίζουν την ηρεμία σε σχέση πάντα με τους ελέγχους και τις εκβιαστικές πρακτικές των Τούρκων. Έτσι λοιπόν πλήρωναν φόρους, ( τακτικούς και έκτακτους ), ξαφνικά και αναίτια πρόστιμα, αλλά ακόμα και τα έξοδα διατήρησης των Τουρκικών φρουρών σε περιοχές γύρω από το Άγιο όρος.

Οι μοναχοί του Αγίου Όρους έστω και με αυτές τις συνθήκες κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ειδικό καθεστώς λειτουργίας των μονών. Ένα καθεστώς που φέρει τα χαρακτηριστικά της ελεγχόμενος ημιαυτονομίας. Άλλωστε όλοι οι Τούρκοι διοικητικές θεωρούσαν το Άγιο Όρος σαν μια ευκαιρία αποκόμισης κερδών τόσο για την Οθωμανική αυτοκρατορία όσο και γι' αυτούς προσωπικά. Μια τέτοια κατάσταση τους εξυπηρετούσε.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ημιαυτονομίας, οι μονές πήραν την μορφή κοινοβίων που διατηρούσαν το μυστικισμό τους όσο αφορά τις λατρευτικές τελετές και τα μυστικά της θρησκείας, αλλά ήταν ανοιχτά στους εκπροσώπους της Ορθοδοξίας από τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. (όπου η Ορθοδοξία είχε εδραιωθεί ). Έτσι λοιπόν από νωρίς ( 1500 ) μοναχοί από άλλες χώρες εισρέουν στις μονές. Στην Μονή των Ιβήρων φτάνουν Γεωργιανοί, στην Μονή Παντελεήμονος Ρώσσοι, στις Μονές Ζωγράφου, Φιλοθέου, Κουτλουμουσίου και Σίμωνος Πέτρας Βούλγαροι. Ο αριθμός των ξένων μοναχών αυξομειωνόταν και προς το τέλος του 18ου με αρχές 19ου αιώνα οι Μονές Χιλανδρίου, Ζωγράφου, Αγίου Παύλου και Ξενοφώντος αναφέρονται ως σλαβικές. Πάντως πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή η εισροή των ξένων μοναχών δεν αλλοίωσε τον χαρακτήρα του Αγίου Όρους ως τμήμα του εκκλησιαστικού, πολιτιστικού και γεωγραφικού γίγνεσθαι των Ελλήνων. Δεν υπήρξε ποτέ μια πολυεθνική πολιτεία, αλλά ένα τμήμα της Ελλάδας.

Δέκα πέντε μοναχοί από τη Ρωσία διαμένουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο Άγιον όρος, κατά πάσα πιθανότητα στην Μονή του Αγίου Παντελεήμονος. ( Ο αριθμός δεκαπέντε δεν προκύπτει από κάπου. επειδή όμως κατά την διάρκεια της έρευνας μας αναφέρθηκε δύο φορές τον αποδεχτήκαμε). Μετά την πάροδο αυτού του χρονικού διαστήματος οι μοναχοί αποφασίζουν να μεταβούν στην Τήνο. Η Τήνος έχει καταληφθεί από τους Τούρκους το 1715, αλλά η παρουσία τους στο νησί είναι εντελώς τυπική. Έτσι οι κάτοικοι αξιοποιώντας τις συνθήκες αυτές καταφέρνουν να προάγουν εντυπωσιακά το νησί. Επιτυγχάνεται η αυτοδιοίκηση και οικονομική ανάπτυξη, και εξελίσσει το διαμετακομιστικό εμπόριο και τις χειροτεχνίες. Είναι εντυπωσιακές οι δημιουργίες των ντόπιων καλλιτεχνών πάνω στο μάρμαρο, όπου μέσω δραστήριων οικογενειών ένα εντυπωσιακό δίκτυο διάθεσης αυτών των προϊόντων επεκτείνεται σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, στην Μικρά Ασία και τα Βαλκάνια.

Είναι πιθανόν οι δεκαπέντε αυτοί μοναχοί να αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Μονή που διέμεναν και να μεταβούν στην Τήνο, θέλοντας να αγοράσουν μάρμαρα για εκκλησίες που κατασκευάζονταν εκείνη την περίοδο στην Ρωσία. Για τον σκοπό αυτό ναύλωσαν ένα εμπορικό πλοίο από αυτά που μετέφεραν προϊόντα στα νησιά του Αιγαίου, την υπόλοιπη Ελλάδα, την Μικρά Ασία και την βόρεια Αφρική. Το πλήρωμά του, πιθανόν 5 άτομα ήταν Τούρκοι και Αιγύπτιοι. Οι καλόγεροι επιβιβάζονται στο πλοίο που προσέγγισε κοντά στις ακτές και ξεκινούν για το ταξίδι τους που έμελλε να ήταν μοιραίο για αυτούς. Το πλήρωμα αντιλήφθηκε ότι εκτός από τα προσωπικά τους αντικείμενα οι επιβάτες είχαν μέσα στα τσουβάλια που κουβαλούσαν και χρυσά νομίσματα προφανώς για να καταβάλλουν το αντίτιμο των μαρμάρων που θα αγόραζαν. Αυτό αποτέλεσε πειρασμό για τους Τουρκοαιγύπτιους ναυτικούς που άρχισαν να βάζουν σε εφαρμογή το σχέδιο για την απόκτησή τους.

Την περίοδο αυτή ( μέσα του χειμώνα ) οι συνθήκες ήταν εξαιρετικά δύσκολες για ναυσιπλοϊα, ειδικά για τα σκάφη που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή. Δεν ήταν λίγες οι φορές άλλωστε που πολλά από αυτά έχαναν τον προσανατολισμό τους και κάποια χάνονταν στα μανιασμένα κύματα του Αιγαίου και κατ' επέκταση της ανατολικής μεσογείου. Από τις πρώτες ώρες του ταξιδιού ( θα διαρκούσε τέσσερις με πέντε ημέρες ) οι βόρειοι και βορειοανατολικόί άνεμοι χτυπούσαν λυσσαλέα το πλοίο, που μόνο χάρη στην καλή του κατασκευή και την ικανότητα του πληρώματος διατηρούσε την πλεύση του. ( Το πλοίο ήταν κενό από φορτίο κάτι που το έκανε πιο ασταθές και πιο δύσκολο στη οδήγησή του ). Στα αμπάρια του οι επιβάτες να προσπαθούν να αντέξουν τα απότομα ανεβοκατεβάσματα και την οργισμένη θύελλα που απειλούσε κάθε στιγμή να ανατρέψει το σκάφος παραδίδοντάς τους στο αβυσσαλέα βάθη και τις ατέλειωτες εκτάσεις του Αιγαίου. Το πλήρωμα εκμεταλλευόμενο αυτή την συγκυρία ανακοινώνει στους καλόγερους την αλλαγή της ρότας και την πλεύση προς τις μικρασιατικές ακτές προκειμένου να εξασφαλιστεί η αρτιότητα ανθρώπων και σκάφους. Η αλλαγή αυτή της ρότας για έναν ανυποψίαστο, ταλαιπωρημένο επιβάτη, που αγωνιούσε για την ζωή τους σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα δεν άφηνε περιθώρια για αμφισβήτηση και νηφάλεια σκέψη. Και αυτό γιατί θα μπορούσε κανείς να διαπιστώσει ( συμβουλευόμενος και ένα χάρτη ) ότι ήταν πιο φυσιολογικό να προσεγγίσει το πλοίο τις ακτές της κεντρικής Ελλάδας στο ύψος της Θεσσαλίας ή σε κάποιο από τα νησιά του συμπλέγματος των βόρειων Σποράδων ή και της Εύβοιας. Παρόλα αυτά οι Ρώσοι καλόγεροι συμφώνησαν στην αλλαγή αυτή της ρότας. Προς τα παράλια της Μικράς Ασίας!!

Ίσως ο στόχος τους πληρώματος ήταν να τους εγκαταλείψουν σε κάποια Μικρασιατική παραλία, αφού προηγουμένως τους λήστευαν. Το πλοίο πλησίασε τα παράλια της Μικράς Ασίας πλέοντας παράλληλα προς αυτά, και το πλήρωμα ανέμενε την ευκαιρία να δράσει. Κάποια αναποφασιστικότητα όμως άφησε τα χρονικά περιθώρια στους επιβάτες να αναρωτηθούν τι πραγματικά συμβαίνει. Όταν κατάλαβαν ότι ο πορεία του σκάφους τους απομάκρυνε τελείως από τον προορισμό τους επιχείρησαν να αντιδράσουν. Βρίσκονταν περίπου στα βόρεια της Λέσβου, και περνούσαν το σημείο που βρίσκεται ένα μικρό σύμπλεγμα από ξερονήσια με μεγαλύτερο το Μπαρμπαλιάς. Στο σημείο αυτό οι Τουρκοαιγύπτιοι ναυτικοί κινήθηκαν βίαια εναντίον των καλόγερων. Χρησιμοποιώντας μικρά όπλα ( μονόσφαιρα με την χρήση μπαρουτιού ), αλλά και μαχαίρια χτύπησαν τους καλόγερους, οι οποία νεκροί έπεφταν στο κατάστρωμα. Η συμπλοκή δεν κράτησε πολύ. Άλλωστε η αντιδράσεις των αθώων ταλαιπωρημένων από την θάλασσα καλόγερων απέναντι στους αποφασισμένους, σκληρούς Τουρκοαιγύπτιους ήταν μηδαμινές.

Το πλήρωμα αρχίζει να πετά τους νεκρούς από το κατάστρωμα στην θάλασσα όπου το κύμα και τα ρεύματα σε συνδυασμό με τους βορειανατολικούς ανέμους σπρώχνουν τα άψυχα σώματα σε διάφορα σημεία των ακτών από τους Μανταμάδος μέχρι την Παναγιούδα. Περίπου δύο αιώνες μετά φαίνεται ότι οι ψυχές αυτών των αδικοχαμένων ανθρώπων του θεού, εξακολουθούν να " τριγυρνούν " στις παραλίες αυτές στοιχειώνοντάς τες .

Τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά δεν έχουν πάψει να υπάρχουν, κυρίως τους χειμερινούς μήνες. Πολλοί άνθρωποι που βρέθηκαν σε τέτοιες στιγμές αρνούνται να αναφερθούν σ' αυτές καθώς ο κοινωνικός περίγυρος είναι αρνητικός σε γεγονότα που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα και που η ερμηνεία τους παραπέμπει σε έναν άλλο κόσμο. Αυτόν του υπερφυσικού. Πάντα όμως θα υπάρχουν κάποιοι που γνωρίζοντας περισσότερα γι αυτόν τον κόσμο, θα αναζητούν την αλήθεια, θα ψάχνουν, θα ερμηνεύουν. Θέτοντας στο περιθώριο την κακόβουλη σκέψη και κριτική, αλλά ταυτόχρονα την άγνοια και την άρνηση που πηγάζουν από την αδυναμία της ερμηνείας, την κοινωνικά ταμπού και κατεστημένα, αλλά και σε τελική ανάλυση στην έλλειψη αυτοπεποίθησης που εμποδίζει την προάσπιση της αλήθειας που ζούμε και βιώνουμε.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

•Η κάθοδος Ρωσικών αποστολών προς την περιοχή της μεσογείου, γίνεται κυρίως στο διάστημα 1771 - 1774 κατά την επανάσταση του Ορλώφ. Με αυτό το τρόπο προσδιορίζουμε την κάθοδο της συγκεκριμένης αποστολής προς την Τήνο γύρω από αυτά τα χρόνια,. Αναφέραμε όμως ένα πιο διευρυμένο διάστημα, 1770- 1800, προκειμένου να καλύψουμε την όποια χρονική απόκλιση σε αυτόν τον προσδιορισμό.

•Επιλέξαμε τον συγκεκριμένο τρόπο αναφοράς - αφήγηση του περιστατικού, πιστεύοντας ότι ο αναγνώστης θα το ζήσει πιο ρεαλιστικά από την θέση του παρατηρητή. Παρατηρητή μια τραγικής συνύπαρξης της εμπιστοσύνης στον άνθρωπο, της ανθρώπινης απληστίας αλλά και της ασήμαντης εκτίμησης της ανθρώπινης ζωής για την ικανοποίησή της.