γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

Οι Τούρκοι της Φλώρινας ανταλλάχτηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1920, και πριν έρθουν οι Έλληνες πρόσφυγες, τα σπίτια τους έμειναν άδεια και σχεδόν αφύλαχτα. Ο «πυρετός του χρυσού» είχε «χτυπήσει» πολλούς Φλωρινιώτες, που παρά τις απαγορεύσεις της Χωροφυλακής έμπαιναν κρυφά στα άδεια τούρκικα σπίτια και έψαχναν για χρυσές λίρες. Αρκετοί βρήκαν λίρες και άλλαξε η ζωή τους.

Η Φλώρινα βούιζε από διαδώσεις για κρυμμένους θησαυρούς. Μερικοί έβγαλαν άδεια από τις Αρχές, και άνοιξαν τεράστιες τρύπες στην παλιά αγορά για να βρουν τον «θησαυρό του Μπέη». Όμως τίποτε δεν βρήκαν. Άλλοι έβλεπαν όνειρα. Έβλεπαν κάποιον Άγιο, που τους αποκάλυπτε τον θησαυρό, αλλά τίποτε δεν βρήκαν. Τότε διαδόθηκε η φήμη για τον «Θησαυρό του Καπετάν Κώττα» και μια παρέα με φτυάρια και κασμάδες έφυγαν από τα βουνά για τα Κορέστεια και στην συνέχεια κατηγορούμενοι στην Εισαγγελία Καστοριάς.

Το ίδιο συνέβη και στην Κατοχή. Πολλοί έψαχναν για τις χρυσές λίρες των Εβραίων. Επίσης μετά την Μεταπολίτευση του 1974, πάρα πολλοί με ανιχνευτές μετάλλων έψαχναν τις εγγλέζικες λίρες των ανταρτών. Κάποιοι βρήκαν λίρες και έγιναν πλούσιοι.

Αυτά έκαμναν οι δικοί μας χρυσοθήρες. Οι ιστορίες όμως με τους κρυμμένους θησαυρούς είναι πολύ παλιές. Οι Γάλλοι έσωσαν μερικές μαρτυρίες των Τούρκων της Φλώρινας, που έψαχναν έναν αρχαίο θησαυρό. Ο θησαυρός αυτός ίσως ήταν μια κασέλα γεμάτη χρυσά νομίσματα, κοσμήματα, σκεύη κλπ. Έναν τέτοιο θησαυρό έψαχναν οι Τούρκοι και αφού ήταν αρχαίος, άρα ήταν των Λυγκηστών. Οι χοτζάδες με τους μαθητές τους πήγαιναν σε αυτόν τον τόπο και έσκαβαν, αλλά δεν βρήκαν κάτι. Μάλιστα και οι φήμες για ξωτικά και νεράιδες που φύλαγαν τον θησαυρό έκαμναν τους Τούρκους να παγώνει το αίμα τους, καθώς την εποχή εκείνη οι άνθρωποι πίστευαν στις δεισιδαιμονίες. Ήταν ένας μαγεμένος τόπος, ήταν στοιχειωμένος, και κανείς δεν περνούσε από εκεί την νύχτα. Αλλά και την ημέρα έβγαιναν τα ξωτικά. Κάποτε οι χοτζάδες και οι μαθητές τους έσκαβαν στον μαγεμένο τόπο και ξαφνικά εμφανίστηκε ένας ταύρος και τους κυνήγησε και τους έδιωξε από τον τόπο του θησαυρού. Οι Τούρκοι το θεώρησαν σημείο, ίσως ένα ξωτικό που μεταμορφώθηκε σε ταύρο. Είναι και αυτή μια ιστορία που θυμίζει περιστατικά από την ελληνική Μυθολογία.

Ο θησαυρός δεν βρέθηκε ποτέ, ούτε τότε που Αρχαιολογική Υπηρεσία έψαξε τον τόπο με ανιχνευτή μετάλλων. Ήταν απλώς ένας θρύλος των μουσουλμάνων της Φλώρινας, δεμένος με μάγια και όντα με υπερφυσικές δυνάμεις, που φύλαγαν το χρυσάφι. Και όλα αυτά επειδή ο τόπος αυτός είχε ένα παράξενο σημάδι. Κάτι που δημιούργησε η φύση. Το σημάδι αυτό διέγειρε την φαντασία των μουσουλμάνων, που πρόσθεταν στον μύθο και άλλα γεγονότα, και η φανταστική αυτή ιστορία γινόταν πιο πιστευτή. Ο θησαυρός όμως δεν βρέθηκε ποτέ, επειδή απλούστατα δεν υπήρχε.

Το σημάδι αυτό που κέντριζε την περιέργεια και την φαντασία των μουσουλμάνων ήταν ένας βράχος σε σχήμα σφαίρας ύψους περίπου δυο μέτρων. Μια τεράστια πέτρινη μπάλα μέσα σε μια ρεματιά, που εμείς, παιδιά τότε, όλοι μαζί σπρώχναμε τον σφαιρικό βράχο, για να κυλήσει και να περάσει πάνω τα σπίτια και να φτάσει στο ποτάμι, όπου θα γινόταν ένα νησάκι, κατάλληλο για τα παιχνίδια μας. Ο σφαιρικός βράχος όμως δεν ξεκολλούσε ποτέ. Έμενε στην θέση του σταθερός, παρά το πείσμα το δικό μας.

Εκεί παίζαμε με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς, εκεί στον τόπο του θησαυρού. Τότε βέβαια παίζαμε ανέμελα, επειδή ούτε για τον θησαυρό ξέραμε, αλλά και ούτε για τα υπερφυσικά όντα που τον φύλαγαν. Για τους μουσουλμάνους ο τόπος αυτός ήταν στοιχειωμένος, για εμάς όμως ήταν ένα κομμάτι της γειτονιάς μας, της αγαπημένης γειτονιάς μας που τόσο πολύ δέθηκε στις αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων.

Σήμερα ο σφαιρικός βράχος δεν υπάρχει, επειδή, όταν οι κάτοικοι των σπιτιών κάτω από τον βράχο, έμαθαν ότι εμείς προσπαθούσαμε να τον ξεκολλήσουμε, φοβήθηκαν μήπως κυλήσει και γκρεμίσει τα σπίτια τους. Ζήτησαν λοιπόν από τον Δήμο Φλώρινας να κάνει κάτι. Ένα συνεργείο του Δήμου έσπασε αυτήν την τεράστια πέτρινη μπάλα, ένα γλυπτό της φύσης, που θα μπορούσε να βρίσκεται σε μια πλατεία. Τώρα πια δεν υπάρχει ο σφαιρικός βράχος, ούτε οι φαντασιώσεις των μουσουλμάνων. Ο θησαυρός όμως; Ίσως υπάρχει και περιμένει.